Bor

Bor posiada właściwości antybakteryjne, grzybobójcze i przeciwwirusowe. Ponadto, biopierwiastek przeciwdziała nadmiernemu gromadzeniu się fluoru w organizmie skutecznie usuwając jego nadmiar. Bor jako silny chelator usuwa toksyny z ustroju. Poza tym, normalizuje on układ hormonalny stymulując produkcję hormonów (testosteronu i estrogenu).

Bor wzmacnia odporność, wspomaga proces gojenia się ran i wzmacnia system odpornościowy. Poza zastosowaniem go w chorobach kości i stawów można wykorzystać terapeutyczne właściwości boru w leczeniu innych chorób tkanki łącznej niż zapalenia stawów, nadwagi, chorób układu krążenia i nowotworów, podagry, układowego tocznia rumieniowatego, a także paradontozy i zmian degeneracyjnych w kręgosłupie.

Dieta bogata w bor zapobiega zbyt szybkiemu starzeniu się skóry. Dodatkową suplementację stosuje się nie tylko w przypadku wyżej opisanych chorób, ale także w razie zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi.

Bor jest biopierwiastkiem, którego brakuje w diecie obfitującej w wysoko przetworzone produkty. Skutek niedoboru boru są opłakane dla stanu kości i stawów oraz mózgu. Bor jako cenny pierwiastek powinien być przez niektóre osoby suplementowany, co warto skonsultować z lekarzem. Rola śladowego pierwiastka w organizmie skupia się na zapewnieniu odpowiedniej kondycji mózgu oraz układowi kostno-stawowemu, ale jej granice sięgają znacznie dalej. Różnorodność funkcji pełnionych przez bor zachęca konsumentów do refleksji nad tym, czy spożywane przez nich produkty na pewno pokrywają dzienne zapotrzebowanie na ten minerał.

Źródła boru w żywności

Główne źródła boru w diecie zostały wymienione już wspomniane, jednakże lista produktów zawierających ten pierwiastek śladowy jest znacznie dłuższa. Żeby zapewnić sobie odpowiednią podaż boru należy pamiętać nie tylko o prawidłowym przyrządzaniu posiłków, ale również o niełączeniu źródeł boru z chlebem – w pieczywie znajduje się kwas fitynowy niwelujący pozostałości boru w produkcie (jeżeli cokolwiek zostało wchłonięte przez rośliny z gleby i nie wyparowało w czasie obróbki termicznej).

Wśród bogatych źródeł boru w diecie można wymienić:

• rodzynki (4,51 mg/100 g)
• migdały (2,82 mg/100 g)
• orzechy laskowe (2,77mg/100 g)
• suszone morele (2,11 mg/100 g)
• awokado (2,06 mg/100 g)
• masło orzechowe (1,92 mg/100 g)
• orzechy brazylijskie (1,72 mg/100 g)
• orzechy włoskie (1,63 mg/100 g)
• czerwoną fasolę Red Kidney (1,4 mg/100 g)
• suszone śliwki (1,18 mg/100 g)
• orzechy nerkowca (1,15 mg/100 g)
• daktyle (1,08 mg/100 g)

Do mniej zasobnych, ale rekomendowanych źródeł boru zalicza się poniższe warzywa i strączkowe: soczewicę (0,74 mg/100 g), ciecierzycę (0,71 mg/100 g), seler (0,50 mg/100 g), brokuły (0,31 mg/100 g), marchewkę (0,30 mg/100 g), cebulę (0,20 mg/100 g) i ziemniaki (0,18 mg/100 g).

Listę uzupełniają wymienione niżej owoce: brzoskwinie (0,52 mg/100 g), grejpfruty czerwone (0,50 mg/100 g), czerwone winogrona (0,50 mg/100 g), gruszki (0,32 mg/100 g), jabłka (0,32 mg/100 g), pomarańcze (0,25 mg/100 g) i banany (0,16 mg/100 g).

Do rekomendowanych źródeł boru zalicza się także miód (0,50 mg/100 g), oliwki (0,35 mg/100 g) oraz otręby pszenne (0,32 mg/100 g).

Chrom

Chrom to niezbędny pierwiastek śladowy, który nasila efekt działania insuliny i wpływa na metabolizm węglowodanów, białka i tłuszczów. Istnieją przesłanki przemawiające za zasadnością stosowania chromu pomocniczo dla uzyskania obniżenia masy ciała i poprawy kontroli stężenia glukozy we krwi u osób z cukrzycą. Artykuł poświęcony jest omówieniu aktualnego rozumienia tych zagadnień oraz przedstawieniu współczesnych zaleceń dotyczących spożycia chromu.

Gdzie można znaleźć chrom (Cr)

Kiedy mówimy o chromie żywieniowym, niezbędnym dla organizmu ludzkiego, to odnosimy się do trójwartościowej postaci chromu (Cr3+ albo Cr(III)). Chrom jest obecny wszędzie dookoła nas – w powietrzu, wodzie i glebie. Znajduje się również w wielu produktach spożywczych. Podobnie jak w przypadku innych składników mineralnych, jego zawartość w pożywieniu jest niska i zmienia się w zależności od ekspozycji środowiskowej na chrom oraz sposobu wytwarzania produktu. Dobrym źródłem chromu jest mięso, skorupiaki, ryby, jaja, produkty zbożowe pełnoziarniste, orzechy oraz niektóre owoce i warzywa.

Tabela. żywieniowe źródła chromu

Funkcje biologiczne

Biologiczne znaczenie chromu odkryto pod koniec lat 50-tych, kiedy stwierdzono, że drożdże piwne zapobiegają związanemu z wiekiem zmniejszeniu zdolności utrzymywania prawidłowego stężenia cukru we krwi u szczurów. Wykryto, ze aktywnym składnikiem jest organiczny kompleks chromu i ten kompleks został nazwany ′czynnikiem tolerancji glukozy′ (ang. Glucose Tolerance Factor – GTF)2. Dokładny skład GTF i mechanizm, poprzez który GTF nasila efekt działania insuliny w organizmie, nie są jeszcze w pełni poznane, ale może on wspomagać wnikanie insuliny do wnętrza komórek przez ułatwianie jej transferu przez błony komórkowe.

Kontrola stężenia cukru we krwi

W cukrzycy typu 2, chociaż trzustka produkuje wystarczające ilości insuliny, komórki mięśniowe i inne tkanki stają się oporne na działania insuliny, co manifestuje się podwyższonym stężeniem cukru we krwi. W wielu badaniach oceniano efekt suplementacji chromu u chorych z cukrzycą typu 2. Niedawno opublikowano meta-analizę wyników 41 badań, na podstawie której wysnuto wniosek, że suplementacja chromu wydaje się poprawiać kontrolę poziomu glikemii we krwi u osób z cukrzycą typu 2, ale autorzy stwierdzają, że nie można jeszcze przedstawić jednoznacznych wniosków i należy przeprowadzić dalsze dobrze zaprojektowane badania kliniczne. U osób bez cukrzycy nie stwierdzono żadnych efektów suplementacji chromem na stężenie glukozy w surowicy krwi.

Kontrola wagi ciała

Chrom oddziałuje na metabolizm glukozy i tłuszczów, toteż badacze zainteresowali się, czy może on wpływać na obniżenie masy ciała i poprawić skład ciała (tj. zmniejszyć ilość tkanki tłuszczowej i zwiększyć masę mięśniową). W kilku wczesnych badaniach stwierdzono, że suplementacja za pomocą chromu prowadziła do większej utraty wagi ciała i obniżenia zawartości tłuszczu w organizmie z porównaniu z placebo, ale w innych badaniach nie potwierdzono tego efektu. Wyniki niedawno opublikowanego badania randomizowanego z zastosowaniem podwójnie ślepej próby, w którym grupa kobiet stosowała podobny sposób żywienia (ze stałą, dobrze określoną energią i zawartością podstawowych składników odżywczych), z dodatkiem lub bez dodatku chromu, wskazują, że suplementacja za pomocą chromu nie wykazuje lepszego efektu niż placebo.

Bezpieczny poziom spożycia

Dotychczas przeprowadzono tylko nieliczne badania dotyczące niezbędności podaży chromu. Jednak, w oparciu o spożycie w typowym sposobie żywienia, naukowe stowarzyszenia żywieniowe w Niemczech, Austrii i Szwajcarii określiły podaż 30 – 100 µg jako odpowiednią dla młodzieży i osób doroslych5. Pozostaje to w zgodzie z wydanymi ostatnio przez Unię Europejską zaleceniami żywieniowymi, w których zapotrzebowanie na Cr3+ określono na 40 µg6. Badania spożycia wykazują, że przeciętny sposób żywienia w Europie dostarcza od 60 µg (Niemcy) do 160 µg (Szwecja) chromu dziennie

Jest nieprawdopodobne, aby chrom zawarty w pożywieniu wywierał jakieś szkodliwe efekty. Jednak dodawanie chromu do różnych produktów spożywczych oraz stosowanie suplementów zawierających chrom jest coraz bardziej popularne. Istnieją obawy, że wysokie dawki chromu mogą mieć szkodliwy wpływ na strukturę DNA i że jego zastosowanie jako suplementu dietetycznego powinno być ponownie przemyślane7. Jednak europejski Komitet Naukowy ds. Żywności stwierdza:

Na podstawie wyników nielicznych badań przeprowadzonych u ludzi można stwierdzić, że nie wykazano żadnych objawów niepożądanych związanych z dodawanym do pożywienia chromem do dawki 1 mg chromu/dzień’5.

Stosuj zróżnicowany sposób żywienia

Ponieważ chrom jest obecny w różnorodnych produktach spożywczych, to zróżnicowany i zbilansowany sposób żywienia powinien dostarczyć wystarczających ilości chromu. Aktualnie nie ma dowodów wspierających potrzebę stosowania suplementacji chromu w ogólnej populacji.

Cynk

Zawartość cynku w wybranych produktach (na 100g)

Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.

Fluor

Związki fluoru występują w przyrodzie powszechnie. Znajdują się w glebie, wodach gruntowych i powierzchniowych, powietrzu i organizmach żywych. Przez człowieka wykorzystywane są w wielu gałęziach przemysłu, w elektrowniach jądrowych i medycynie.

Większość fluoru spożywanego przez ludzi pochodzi z fluoryzowanej wody, żywności i napojów przygotowanych na bazie fluoryzowanej wody, a także pasty do zębów i innych produktów dentystycznych zawierających fluor . Około 80% lub więcej fluoru przyjętego doustnie wchłania się w przewodzie pokarmowym. Czarna herbata ma spore ilości flouru.

Proces gotowania  wody zwiększa również stopień zagęszczenia zawartości ołowiu i fluoru.

Zawartość fluoru w produktach mlecznych i jajach

Zawartość fluoru w orzechach

Zawartość fluoru w owocach i warzywach

Fluor jest silnie neurotoksyczny. Po- woduje zmiany neurodegeneracyjne w móżdżku, hipokampie i korze mózgu [. Prowadzi do zahamowania syntezy neurotransmiterów i zmniejszenia ilości ich receptorów w mózgu . Obniża zdolność uczenia i zapamiętywania.

Aby pomóc ciału uporać się z chorobami wywołanymi obecnością fluoru w organizmie, wliczając w to niedoczynność tarczycy, należy wyeliminować produkty zawierające fluor. Fluor z ciała można usunąć używając boru. Bor ma również wpływ na organizm człowieka, przede wszystkim na jego kościec,bardzo ważnym helatorem flouru jest równierz jod..

Antagonista nr 1  dla  Flouru  to BOR.

Fosfor

Fosfor w organizmie pełni wiele ważnych funkcji. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania wszystkich komórek ustroju. Uczestniczy w produkcji energii, wpływa na rozwój i funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Wywiera istotny wpływ na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie.

Fosfor uczestniczy w mineralizacji kości i zębów. Buduje także tkanki miękkie organizmu i błony komórkowe. Zapewnia prawidłowy przepływ bodźców nerwowych i wpływa na kształtowanie funkcji poznawczych.Fosforan jest często określany jako „fosfor”, co jest praktyką niedokładną i wprowadzającą w błąd. Fosfor elementarny występuje wyłącznie w postaci związków organicznych i nieorganicznych i nie występuje w organizmie człowieka w postaci „wolnej”.Fosfor odgrywa trzy ważne role

1.rola strukturalna razem z wapniem tworzy szkielet mineralny kości

2.przetrzymywanie i transfer energii ATP

3.rola w komunikacji międzykomórkowej

Fosfor jest najważniejszym minerałem po Wapniu ,powinno się go dostarczać od 600 do 700 g dla osoby dorosłej 80% znajduje się w kościach 20 w mózgu mięśniach i krwi zwłaszcza w postaci fosforoprotein i fosfolipidów jak też i ATP.

TOP 10 produktów zawierających najwięcej fosforu:

To właśnie te produkty charakteryzują się największą zawartością fosforu. Na pierwszym miejscu znajduje się Wątróbka z gęsi – z największą zawartością fosforu spośród wszystkich produktów. Kolejne miejsca to podroby drobiowe i otręby pszenne – zawartość fosforu w tych produktach jest również wysoka.

Powyższa lista produktów to nie wszystko.
Również poniżej wymienione produkty zawierają fosfor. Warto zainteresować się także nimi.
• mozzarella light (656 mg)
• orzech nerkowca (593 mg)
• płatki ryżowe (590 mg)
• ser topiony (578 mg)
• ser topiony z szynką (578 mg)
• orzeszek piniowy (575 mg)
• amarantus (557 mg)
• migdał (481 mg)
• komosa ryżowa (457 mg)
• mąka gryczana (441 mg)
• Płatki owsiane (433 mg)
• fasola Fava (421 mg)
• groch (388 mg)
• fasola limeńska (385 mg)
• musli (381 mg)
• pistacja (376 mg)
• wątroba wieprzowa (362 mg)
• gryka (347 mg)
• orzech włoski (346 mg)
• sezamek (342 mg)
• wasa (331 mg)
• szynka z indyka (304 mg)
• kawa rozpuszczalna (303 mg)
• wafle ryżowe (302 mg)
• soczewica zielona (301 mg)
• orzech laskowy (290 mg)
• kabanos (284 mg)
• wątróbka z indyka (279 mg)
• orzesznik (277 mg)
• dróżdż (272 mg)
• kurkuma (268 mg)
• kabanos drobiowy (259 mg)
• pstrąg wędzony (245 mg)
• makaron jajeczny (241 mg)
• bażant (230 mg)

German

Śladowe ilości można znaleźć w żywności takiej jak grzyby shiitake, czosnek, tuńczyk i sok pomidorowy . Nie jest to jednak składnik odżywczy niezbędny dla zdrowia człowieka. W latach 70. i 80. niektórzy uważali german za eliksir na choroby takie jak rak i AIDS.

W naturze german znajduje się w różnych produktach spożywczych, takich jak czosnek, żeń-szeń, shitake, chlorella lub aloes. Ten pierwiastek śladowy ma właściwości przeciwutleniające, chroniąc komórki i umożliwiając im swobodną regenerację.

German należy do grupy przeciwutleniaczy i wraz z nimi chroni przed wieloma chorobami starzenia się organizmu m.in.: choroby układu ruchowego, zapalenie stawów kręgosłupa i reumatoidalne zapalenie stawów. Germanium zakazany pierwiastek. Nadzieja na uzdrowienie dla wielu chorych.

German w formie organicznej zabroniony jest w krajach europejskich do zastosowania terapeutycznego. Gdy wpiszemy frazę w wyszukiwarkę często znajdziemy tylko definicję, że jest to pierwiastek chemiczny z grupy pół metali o symbolu GE i liczbie atomowej 32 i, że został po raz pierwszy odkryty w 1886 r.

Tym czasem, german, jako GERMANIUM, jest uważany za pierwiastek śladowy o działaniu antyoksydacyjnym. Jest półmetalem i półprzewodnikiem, co pozwala mu na dobre przewodnictwo impulsów elektromagnetycznych, co odzwierciedla się w przepływie informacji między komórkami istot żywych jak również, możemy obserwować taką reakcję w układzie nerwowym, pomiędzy synapsami. Luminescencyjne działanie germanu na gospodarkę tlenową komórek w organizmie człowieka, jest nadzieją dla wielu chorych na uzdrowienie. Jest odpowiedzialny z transport tlenu we krwi. Jest perfekcyjnym utleniaczem.

German należy do grupy przeciwutleniaczy i wraz z nimi chroni przed wieloma chorobami starzenia się organizmu m.in.: choroby układu ruchowego, zapalenie stawów kręgosłupa i reumatoidalne zapalenie stawów. RZS zalicza się do grupy chorób autoimmunologicznych, ponieważ proces zapalny jest tu wynikiem błędnej reakcji układu odpornościowego. German chroni też przed chorobami degeneracyjnymi m.in.: białaczka, astma, cukrzyca, przedwczesne starzenia się, zaburzenia procesów trawienia, choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, miażdżyca i nadciśnienie), zapalenie stawów i kręgosłupa, choroba Parkinsona, epilepsja, a także zaćma i jaskra.

Niektórzy naukowcu twierdzą, że german ma zdolność stymulowania funkcji immunologicznej, dostarczania tlenu do komórek, odtruwania, ochrony przed szkodliwym promieniowaniem, a tym samym spowalniania wzrostu nowotworów i łagodzenia wielu dolegliwości. Tlen jest podstawą życia większości istnień na Ziemi. Korzyści tlenu dla organizmu znano już w starożytności, a ojciec medycyny Hipokrates, zwykł mawiać: „Dajcie mi możliwość dostarczenia do organizmu wystarczającej ilości tlenu, a ja wzniecę w nim ogień”.

Jod

Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy, które zwiększają syntezę białka, regulują przemianę materii oraz biorą udział w procesie dojrzewania komórek. Objawy niedoboru jodu to m.in. zaburzona zdolność zapamiętywania i koncentracji, a także upośledzenie rozwoju fizycznego.

Osoby pragnące uzupełnić deficyt jodu w organizmie powinny mieć świadomość tego, co go wypłukuje. Jest to przede wszystkim nadmiar alkoholu, a także pokarmy obfitujące w takie pierwiastki jak chlor i sód, flour.

Jednym z najczęstszych objawów niedoboru jodu jest przybieranie na wadze. Niedobór jodu wpływa również na zwiększone zmęczenie, brak energii, zniechęcenie. Lekarze często wspominają także o uczucia chłodu, który towarzyszy nam przez cały dzień.

Terapia jodem będzie pomocna przy chorobach serca, niedoczynności tarczycy, autyzmie, cukrzycy, chorobie Hashimoto oraz chorobie Gravesa-Basedowa. Jod wspiera również odporność oraz pracę mózgu. Pierwiastek pomaga przy leczeniu stanów zapalnych, odleżyn i ran, jednocześnie zmniejszając bliznowacenie tkanek.

U kobiet jednym z organów magazynujących jod są piersi, dlatego jod zapobiega nowotworom piersi i jajników. Niedobór jodu w tkance piersi może prowadzić do dysplazji, czyli przedrakowych zmian w postaci torbieli czy guzków, a w jajnikach do cyst.

Produktami spożywczymi o dużej zawartości jodu są ryby morskie, zwłaszcza białe (dorsz, mintaj, makrela, flądra), owoce morza, algi i rośliny rosnące na glebach o dużej zawartości jodu. Substancje które mogą ograniczać przyswajanie jodu z pożywienia. Wśród takich substancji wymienia się tioglikozydy, zawarte w warzywach kapustnych (różne rodzaje kapust, brukselka) oraz w innych warzywach krzyżowych jak kalafior, brokuły, jarmuż, kalarepa.

Popularną i równie skuteczną praktyką jest także dostarczanie jodu przez skórę, rozsmarowując kilka kropli roztworu na niewielkim fragmencie ciała. Do ustroju jod może wnikać także przez śluzówkę jamy ustnej. To czyni go jedynym pierwiastkiem, który dostaje się do organizmu tak licznymi drogami. Ostatnie badania i testy pokazują że idealną formą uzupełniania jodu jest jego dostarczanie przez układ oddechowy, np. dolewają kilka kropel do nawilżacza powietrza w Twoim pokoju w którym sypiasz.

Produkty o dużej zawartości jodu:

Kobalt

Pierwiastek śladowy może mieć różne stany:

• Źródłem kobaltu w niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego jest witamina B12. Jego wyjątkowość polega na tym, że jako jedyny zawiera w swoim składzie atomy metali. Jest syntetyzowany przez bakterie żyjące w organizmie przeżuwaczy z soli kobaltu.
• Ilość pierwiastka śladowego w warzywach, ziołach, owocach i jagodach zależy bezpośrednio od składu gleby, na której rosną.
• Jednym z głównych źródeł kobaltu są ryby morskie i owoce morza.

Dostając się do organizmu człowieka z pożywieniem, spełnia kilka ważnych funkcji:

• poprawia wzrost kości i wchłanianie żelaza zawartego w pożywieniu;
• z jego pomocą syntetyzowana jest insulina i witamina B12;
• reguluje tworzenie hormonów tarczycy;
• wzmacnia syntezę i akumulację białek;
• uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i lipidów.

Niedobór kobaltu zwykle prowadzi do otępienia, opóźnienia rozwojowego i szybkiego zmęczenia.

Zatrucie może wystąpić tylko podczas spożywania dużych ilości naturalnego metalu w postaci proszku lub zsyntetyzowanej witaminy B12 zawierającej atomy kobaltu.

Uwaga! Kobalt odgrywa ważną rolę w procesie hematopoezy, bez niego produkcja czerwonych krwinek jest niemożliwa.

Pierwiastek śladowy występuje w niewielkich ilościach w wielu produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

Żywność o dużej zawartości kobaltu

Udział kobaltu w produktach zależy w dużej mierze od warunków, w jakich roślina lub zwierzę rosło i rozwijało się. W postaci rozpuszczonej pierwiastek chemiczny występuje w wodzie morskiej, jest również zawarty w glebie i skałach. W żywym organizmie jest częściowo wchłaniany, gromadzi się w tkankach i bierze udział w produkcji witaminy B12 przez bakterie. Rekordową ilość pierwiastka śladowego znaleziono w mięczakach i rybach handlowych, które rosły w rozległych oceanach.

Ważny! Przewlekły niedobór kobaltu może wystąpić u osób na ścisłej diecie, z niewłaściwą lub wegetariańską dietą.

Ryby i owoce morza

Największy procent kobaltu znajduje się w rybach i owocach morza. Po dużym wysiłku fizycznym, przy dużej utracie krwi, w tym u kobiet z obfitymi miesiączkami, zaleca się spożywanie pokarmów nasyconych kobaltem i żelazem. Ulubione treści to:

• ostrobok, tuńczyk i okoń;
• wątroba dorsza i jej mięso;
• kalmary, ostrygi i krewetki;
• kumpel łosoś, sum i śledź;
• makrela, sardela;
• gromadnik, mintaj, sandacz;
• różowy łosoś i bonito.

Zarówno ryby świeże, jak i mrożone oraz ryby w puszkach nadają się do nasycania ciała niezbędnym metalem.

Mięso

Mięso drobiowe i zwierzęce jest również uznanym liderem pod względem zawartości pożytecznego mikroelementu. W organizmie gromadzi się głównie w wątrobie, nerkach, węzłach chłonnych i gruczołach. We krwi jest również niewielka ilość. Następujące rodzaje produktów mięsnych są bogate w metal:

• podroby – mózg, wątroba, nerki i serce;
• drób – przepiórka, indyk, kurczak, gęś i kaczka;
• wołowina i cielęcina;
• wieprzowina i jagnięcina;
• mięso końskie i mięso królicze.

Rada! Pokarm, który oprócz kobaltu zawiera również miedź i mangan, pozwala dłużej zachować młodość, aby uniknąć pojawienia się siwych włosów.

Wieprzowina z ziołami, sosem cytrusowym lub jagodowym to optymalne danie dla prawidłowego i zdrowego odżywiania.

Orzechy

Orzechy to magazyn przydatnych witamin i minerałów. Niektóre z nich zawierają również niebieski metal:

• orzechy laskowe, pistacje i gałka muszkatołowa;
• orzech, mak.

Niewielka ilość orzechów dodaje siły i uzupełnia brak pierwiastka śladowego w organizmie.

Nabiał

Fermentowane produkty mleczne na bazie naturalnego mleka zawierają również kobalt:

• śmietana i jogurt;
• kefir i twarożek;
• jogurt i bifidok;
• acidophilus, ser.

Nie mniej przydatne są śmietana, mleko skondensowane, masło i desery z wykorzystaniem naturalnych produktów mlecznych – lody, śmietana, mus. Zawartość pierwiastka śladowego w mleku owczym jest szczególnie wysoka.

Soja

Soja należy do roślin strączkowych i jest jednym z uznanych mistrzów pod względem zawartości kobaltu – 31,2 mg na 100 g produktu. Może być spożywany zarówno na surowo, jak i poddany obróbce termicznej.

Wiele zdrowych pokarmów jest wytwarzanych z soi, w tym dla wegetarian i osób poszczących

Kakao

Ciepły napój na bazie naturalnych ziaren kakaowych lub kawałka gorzkiej czekolady skutecznie odmładza. Ponadto produkty te nasycą organizm niezbędnym kobaltem.

Jagody

Wśród produktów roślinnych liderzy pod względem zawartości niebieskiego metalu:

• truskawki i truskawki;
• czarna porzeczka i, w mniejszym stopniu, czerwona;
• winogrona i maliny;
• żurawina, wiśnie.

Możesz cieszyć się świeżymi darami natury, gotować sok jagodowy lub dżem, gotować ciasta z jagodami.

Jagody zawierające kobalt są nie tylko smaczne, ale i zdrowe.

Owoce i warzywa

Kobalt znajduje się w następujących darach z ogrodów i pól:

• gruszki i morele;
• pomarańcze, śliwki i jabłka;
• melony, ogórki;
• buraki, marchew i rzodkiewka;
• cebula, zielona i cebula, czosnek;
• pietruszka, sałata, szpinak;
• pomidory, papryka, bakłażany;
• ziemniaki, kukurydza, kapusta.

Ważny! Ciało wchłania tylko jedną piątą kobaltu znajdującego się w pożywieniu. Reszta jest wydalana w sposób naturalny.

Tabela zawartości kobaltu w żywności:

Zawartość pierwiastka śladowego w żywności jest bardzo zróżnicowana. W rankingu znajdują się uznani faworyci oraz produkty, w których metal występuje w minimalnych ilościach.

Krzem

Krzem stanowi istotny składnik tkanki łącznej. Pełni ważną rolę w rozwoju kośćca – bierze udział w syntezie kolagenu, stymuluje różnicowanie komórek kościotwórczych i odpowiada za mineralizację macierzy kostnej. Jego niedobory skutkują bólami w stawach, w których zaczyna brakować kolagenu i kwasu hialuronowego. Ich brak wpływa także na szybsze starzenie się skóry, a także pojawianie się problemów skórnych.

Niedobory minerałów, w tym niedobory krzemionki, mogą być spowodowane różnymi schorzeniami, chronicznym stresem, warunkami środowiskowymi, ciążą i karmieniem piersią, a także naturalnym procesem starzenia się organizmu , który zmniejsza wchłanianie niektórych składników odżywczych lub zmniejsza się wewnętrzna synteza tych składników odżywczych

Krzem wzmacnia naczynia krwionośne zwiększając ich elastyczność wzmacnia system immunologiczny. usuwa toksyczne substancje z komórek organizmu. odkwasza. Niedobory krzemu są także jedną z przyczyn rozwoju miażdżycy oraz stanów zapalnych, Nadmierne spożycie antagonistów krzemu – magnezu, potasu, chromu, witamin B2, B5 i B6, tłuszczy nasyconych i kwasów tłuszczowych trans – wpływa hamująco na wchłanianie się krzemu (z kolei większe spożywanie kwasu tłuszczowego omega-6 wpływa na zwiększenie zawartości krzemu w organizmie).

Należy zwrócić uwagę, że wchłanianie krzemu z jelita cienkiego jest ograniczane przez błonnik, fluorki i magnez, a często obecne w wodzie kranowej aluminium wypłukuje krzem z organizmu. Krzem najlepiej działają stosowane na pusty żołądek. Można stosować je również w innych porach dnia, niemniej jednak wato unikać ich łączenia z suplementami. Krzem – tak jak żelazo najlepiej przyjmuje się stosowane na czczo. Najnowsze wyniki badań potwierdzają, że krzem obniża poziom cholesterolu i poziom trójglicerydów we krwi.

Przyjmuje się, że dobowa dawka krzemu dla dorosłego człowieka powinna wynosić 20-30 mg .

Produkty z wysoką zawartością krzemu:

Lit

Właściwości litu

Pomimo iż stwierdzono, że bez litu można żyć w zdrowiu, to sugeruje się, że człowiek powinien dostarczać organizmowi dziennie ok. 1 mg tego pierwiastka. Wśród właściwości litu wymienia się:

• udział w transporcie witamin z grupy B do komórek – zwłaszcza witamin B8, B9 i B12;
• wspomaganie zachowania płodności;
• przeciwdziałanie hamowaniu procesu wzrostu u dzieci;
• zmniejsza ryzyko zachorowania na depresję;
• wpływ na stymulację tworzenia się krwinek czerwonych;
• modelowanie i hamowanie działania receptorów NMDA, co chroni przed nadmiarem glutaminianu;
• zwiększanie właściwości immunologicznych limfocytów i makrofagów;
• hamowanie postępów choroby Alzheimera;
• leczenie depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej oraz pomaga przy schizofrenii;
• stymulowanie odbudowy komórek nerwowych — zwłaszcza po udarze czy po uszkodzeniu rdzenia kręgowego;
• zmniejszanie ryzyka powrotu do nałogu, np. w przypadku leczenia alkoholizmu.

Za najbogatsze źródła litu uznaje się warzywa, zboża, ryby, mineralne wody lecznicze oraz rośliny jaskrowate, różowate, psiankowate i goździkowate. Można znaleźć go m.in. w pomidorach, ziemniakach i papryce, burakach ćwikłowych, pokrzywie.

Magnez

Pierwiastek o bardzo szerokim spektrum działania jakim jest magnez często bywa niedoceniany. A jest on niezwykle potrzebny, aby wiele procesów metabolicznych przebiegało w sposób prawidłowy. Dlatego też w niektórych kręgach magnez zyskał miano – pierwiastka życia. Dlaczego?

Dlatego, że magnez przywraca ciału swobodę, rozluźnia, uspokaja centralny układ nerwowy, harmonizuje zaburzenia równowagi emocjonalnej (włączając w to zaburzenia snu, zespół napięcia przedmiesiączkowego, depresje), rozluźnia działanie mięśni (także mięśnia sercowego). Działanie magnezu nieocenione jest również w zaburzeniach takich jak: zaparcia (zapewnia lepszą perystaltykę jelit), skurcze i drętwienie w całym ciele czy też w przypadku migreny. Nieocenione jest również jego działanie w regulowaniu poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą. Magnez również przeciwdziała takim zaburzeniom, jak zespół przewlekłego zmęczenia, osteoporoza oraz zapalenie stawów. Trzeba również zaznaczyć, że jest to pierwiastek zasadotwórczy, dlatego też skutecznie będzie działał w przypadku zakwaszenia organizmu i wszelkich dolegliwości wynikających z tej przyczyny.

Jednak obecnie u większości populacji stwierdza się niedobory tego pierwiastka. Uważa się, że niedobory mogą występować nawet u ok. 70% Polaków. Przyczyna po części tkwi w tym, że większość z nas żyje coraz szybciej i często przebywa w długotrwałym stresie. Niemniej jednak braki tego pierwiastka przede wszystkim wynikają z nieprawidłowej diety.

Objawami niedoboru magnezu są min.:

• skurcze i „mrowienie” mięśni, napadowe bicie serca,
• bezsenność, poranne zmęczenie (nawet po wielu godzinach snu),
• zawroty i bóle głowy,
• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• próchnica zębów,
• nudności,
• stany niepokoju i lęku
• trudności z koncentracją,
• podatność na wszelkie infekcje.

Dzienne zapotrzebowanie u dorosłej osoby wynosi 320 mg – 420 mg w zależności od płci i wieku. Do pokarmów bogatych w magnez należą: rośliny strączkowe (fasola, produkty sojowe, groch i soczewica), pełne zboża (szczególnie gryka, proso, pszenica, jęczmień, żyto, ryż), orzechy i nasiona (migdały, orzechy nerkowca, orzechy laskowe, nasiona sezamu) oraz mniej popularne w Polsce – suszone glony. Dużo magnezu zawierają także wszystkie rośliny zielone zawierające dużą ilość chlorofilu (tj. trawa pszeniczna i jęczmienna, mikroalgi, spirulina, chlorella oraz wszystkie warzywa zielone).

Poniższa tabela przedstawia średnią zawartość magnezu (w mg) zawartą w 100 gramach wybranych produktów:

Warto także wspomnieć, o jeszcze jednym produkcje zawierającym dużą ilość magnezu – o czekoladzie. Należy tylko pamiętać aby była to czarna czekolada z dużą ilością kakao (np. 70%). Większość czekolad na półkach sklepowych nie jest godna polecenia. Zawierają one dużo cukru rafinowanego lub syropu glukozowo-fruktozowego, tłuszcze utwardzane oraz składniki nienaturalne, obciążające układ pokarmowy.
Pamiętajmy zatem, aby niedoboru magnezu uzupełniać produktami naturalnymi spożywanymi w ramach pełnowartościowej diety.

Mangan

Produktów z wysoką zawartością manganu:

Miedź

Miedź uczestniczy w procesie przyswajania żelaza i dezaktywacji wolnych rodników. Bierze udział w procesie wytwarzania energii w komórce i produkcji niektórych neuroprzekaźników, a tym samym w przesyłaniu impulsów nerwowych. Miedź chroni przed uszkodzeniem błony komórkowe.Niskie stężenie miedzi w surowicy może odgrywać rolę w przedwczesnym siwieniu włosów w naszym społeczeństwie .

Duże niedobory wpływają na wzrost podatności kości na złamania, obniżenie odporności i opóźnienie wzrostu. Mogą też przyczyniać się do rozwoju chorób układu krążenia. Objawy niedoboru miedzi to również nasilone zmęczenie, nieostre widzenie, drętwienie, uczucie mrowienia, występowanie drgawek oraz niestabilny chód.

Niedobór miedzi może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak niedokrwistość, problemy z sercem i krążeniem, nieprawidłowości kości i powikłania w funkcjonowaniu układu nerwowego i odpornościowego, płuc, tarczycy, trzustki i nerek.

Miedź i estrogen są ze sobą ściśle powiązane . Toksyczność miedzi i jej nadmiar powodują, że organizm zatrzymuje estrogeny w organizmie i zapobiega jego detoksykacji, a nadmiar estrogenów i słaba detoksykacja estrogenów powoduje, że organizm zatrzymuje miedź. Miedź ma silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze, więc używano jej powszechnie jako środka dezynfekującego przed wynalezieniem antybiotyków.

TOP 20 produktów zawierających najwięcej miedzi:

Molibden

Źródła molibdenu

Pierwiastek dostarczany jest do organizmu głównie wraz z warzywami, jednak jego zawartość w danym produkcie ściśle zależy od jego wcześniejszej ilości w glebie. Zawartość molibdenu w poszczególnych produktach (wyrażona w mg/100 g danego produktu) została przedstawiona poniżej:

• biała fasola – 480;
• czerwona kapusta – 127;
• wątroba wieprzowa – 170;
• gruszki – 64;
• kasza gryczana – 54;
• jajka kurze – 47;
• szpinak – 26;
• płatki kukurydziane – 41;
• jabłka – 12.

Nie należy jednak sugerować się całkowicie tabelami, ponieważ jak wspomniano wcześniej – wszystko zależy od ilości pierwiastka w glebie, na której uprawiana była dana roślina. Sugeruje się, że najlepsze źródła tego pierwiastka stanowią rośliny strączkowe i zboża, a także organy. Z kolei mięso stanowi dość ubogie jego źródło. Zapotrzebowanie na mikropierwiastki, w tym molibden, wynosi mniej niż 100 mg na dobę. Zalecane dzienne spożycie w przypadku molibdenu wynosi od 75 do 250 ug w zależności od wieku oraz płci. Pierwiastek ten jest obecnie dostępny również pod postacią suplementów, jednak ze względu na możliwość przedawkowania należy odnosić się do tego z umiarem, przestrzegając zaleceń na opakowaniu.

Przeciwwskazania

Molibdenu nie powinny przyjmować osoby mające problemy z nerkami lub kamienie żółciowe. Ciąża i okres karmienia piersią wprawdzie nie stanowią bezwzględnych przeciwwskazań do suplementacji, jednak kobiety w takich sytuacjach powinny skonsultować się z lekarzem. Molibden może powodować niedobór miedzi w organizmie, ponieważ zwiększa wydalanie miedzi wraz z moczem i może zakłócać pobieranie jej przez organizm człowieka.

Jakie funkcje pełni molibden?

Molibden odpowiada między innymi za:

• wspomaganie wchłaniania żelaza w organizmie, a więc ochrona np. przed anemią czy jego niedoborami;
• wspieranie rozwoju i wzrostu tkanki kostnej w okresie dorastania, gdyż jego obecność w organizmie człowieka można zauważyć właśnie w kościach;
• udział w produkcji enzymów odpowiedzialnych za przyswajanie niektórych substancji pokarmowych;
• wzmacnianie zębów;
• poprawę odporności;
• metabolizm puryn;
• wspieranie męskiej płodności;
• oczyszczanie organizmu w toksyn.

Należy przy tym pamiętać, że zarówno nadmiar molibdenu jak i niedobór nie są wskazane. Jeśli konsument lubi warzywa i owoce, nie doświadczy niedoboru. Niedobór może objawiać się próchnicą, przewlekłymi bólami głowy, ospałością, zaburzeniami widzenia czy problemami ze strony układu pokarmowego.

Z kolei nadmiar może występować u osób nieprawidłowo suplementujących pierwiastek. W efekcie dochodzi do uszkodzenia stawów czy problemów trawiennych.

Potas

Zawartość potasu w wybranych produktach

Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005

Siarka

Żywność o wysokiej zawartości siarki:

Selen

Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i wywiera wpływ na działanie układu immunologicznego. Hamuje podział komórek nowotworowych i działa ochronnie na neurony i komórki mięśnia sercowego. Zarówno skutki niedoboru selenu jak i jego nadmiar wywierają niekorzystne działanie na organizm.

Niedobory selenu można zaobserwować u chorych na AIDS, w chorobach naczyniowych, ostrym zapaleniu trzustki, fenyloketonurii, reumatoidalnym zapaleniu stawów, mukowiscydozie, niewydolności nerek, retinopatii, depresji czy chorobach autoimmunologicznych.Niedobór selenu może prowadzić do licznych zaburzeń w organizmie. Zbyt niski poziom selenu może przyczyniać się do niepłodności. Objawy niedoboru to również wypadanie włosów, osłabienie koncentracji oraz nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni i spadek odporności.

Selen warto przyjmować z białkami i ich pochodnymi (jak metionina), witaminami A i E, które zwiększają jego wchłanianie w organizmie.

Selen znajduje się w rozmaitych artykułach spożywczych. Jednak największa jego ilość zawarta jest w orzechach, rybach, pszenicy, drobiu, grzybach oraz w kurzych jajkach.

Selen mineralny ma wiele zalet zdrowotnych i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Tarczyca pomaga między innymi regulować wagę. Badania sugerują, że przyjmowanie suplementu selenu lub zwiększenie spożycia tego minerału w diecie może sprzyjać utracie tkanki tłuszczowej

Kiedy brać selen – rano czy wieczorem? Moment przyjmowania suplementów będzie miał największe znaczenie przede wszystkim dla osób, które stosują selen ze względu na tarczycę. Aby maksymalnie zwiększyć przyswajalność tego składnika, suplement z selenem warto przyjmować na czczo – zatem rano.

Naturalne źródła selenu w diecie:

Poniżej przedstawiamy zawartość selenu w produktach spożywczych (mikrogramy selenu (mcg) na porcję (100g) wg [6]):

• Orzechy brazylijskie (6–8 orzechów) – 544
• Tuńczyk – 108
• Halibut – 55
• Sardynki – 52
• Krewetki – 47
• Stek wołowy – 38
• Indyk – 36
• Wątróbka wołowa – 32
• Kurczak – 25
• Twarożek 1%- 23
• Ryż brązowy – 22
• Jajko na twardo (1 duże) – 15
• Chleb pełnoziarnisty (1 kromka) – 13
• Szpinak – 11
• Mleko (1% tłuszczu, 1 szklanka) – 8
• Soczewica – 6

Sód

Zawartość sodu i potasu w wybranych produktach

Na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005

Wanad

Oznaki nadpodaży

Maksymalna dzienna dawka wanadu, według zaleceń poszczególnych naukowców, wynosi 1,8 mg. Dawka w 2-4 mg substancji jest teoretycznie uważana za śmiertelną.

Jednak badania są w toku, a dane mogą nadal być korygowane. Dlatego ważne jest, aby wanad przyjmować ostrożnie, nie przekraczając bezpiecznych granic.

Nadmiar wanadu w organizmie często występuje z powodu złej ekologii. Jeśli nadmiarowe dawki mikroelementu dostaną się do organizmu, to zwykle nie z pożywieniem, ale wraz z emisją z zakładów hutniczych, przy produkcji szkła i asfaltu. Osoby pracujące przy produkcji mogą zachorować na astmę, zapalenie skóry, anemię, które są potencjalnymi oznakami nadmiaru wanadu.

Przedawkowanie tego pierwiastka śladowego może prowadzić do:

• niedokrwistość;
• uszkodzenie naczyń;
• odwodnienie;
• biegunka;
• zielony nalot na języku;
• niewydolność nerek;
• uszkodzenie wątroby, płuc;
• zaburzenia nerwowe i psychiczne;
• nudności
• utrata apetytu;
• utrata masy ciała;

Oznaki niedoboru

Jest zbyt wcześnie, aby z 100% pewnością stwierdzić, że niedobór wanadu jest niebezpieczny dla ludzkiego organizmu. Niemniej jednak istnieje opinia, że brak tej mikrosubstancji prowokuje:

• powikłania u diabetyków;
• hipoglikemia (gwałtowny spadek stężenia glukozy we krwi);
• rozwój chorób onkologicznych;
• skłonność do chorób sercowo-naczyniowych;
• wzrost cholesterolu.

Należy jednak zauważyć, że naukowcy przeprowadzili eksperymenty laboratoryjne z wyłączeniem wanadu z diety tylko na zwierzętach. W nich niedobór substancji prowadził do pogorszenia stanu tkanki kostnej, chrząstki, mięśni oraz zmniejszenia zdolności rozmnażania. Eksperyment przeprowadzony na kozach wykazał, że brak wanadu powoduje poronienia, martwe urodzenia i nieprawidłowy rozwój płodu. Przeprowadzono również eksperyment na szczurach: po wprowadzeniu wanadu do diety zwierząt poprawiła się ich praca tarczycy.

Oznaki niedoboru wanadu u ludzi to tylko teoria. Ponadto, jeśli przestrzegasz zbilansowanej diety, prawie niemożliwe jest uzyskanie niedoboru mikroelementów. Wyjątkiem jest naruszenie funkcji trawiennej i problemy z wchłanianiem składników odżywczych

Oddziaływanie wanadu z innymi pierwiastkami 

Ważne jest, aby wiedzieć, że chrom i białko mogą osłabiać toksyczne działanie wanadu, podczas gdy żelazo, glin i kwas askorbinowy wręcz przeciwnie, zwiększają jego wpływ na organizm. Dlatego w celu szybkiego usunięcia z organizmu dużej dawki wanadu warto stosować preparaty zawierające chrom i kwas etylenodiaminotetraoctowy (neutralizuje negatywne działanie metali ciężkich).

Wanad to nowy składnik odżywczy w grupie mikroelementów. Naukowcy muszą jeszcze przeprowadzić wiele badań, zanim wydadzą jakiekolwiek głośne oświadczenia. Chociaż teraz jest jasne, że wanad odgrywa rolę w utrzymaniu zdrowia ludzkiego.

Tabela zawartości wanadu w niektórych produktach:

Wapń

Wapń jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. To podstawowy materiał budulcowy kości i zębów, ale również niezbędny aktywator wielu enzymów, który bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. Reguluje też pracę układu nerwowego, ma wpływ na pracę mięśni i wydzielanie hormonów. Są one niezbędnym elementem budującym kości i zęby oraz zapewniają właściwe przewodnictwo nerwowe i kurczliwość mięśni. Ponadto odpowiadają one za procesy krzepnięcia krwi. Wapń powinien być szczególnie uzupełniany w okresie ciąży, laktacji oraz w leczeniu osteoporozy.

Mleko, a także jogurty, kefiry, maślanki, czy sery to jedne z najlepszych źródeł wapnia. Dlatego, jeśli nie masz przeciwwskazań do ich spożycia i nie jesteś na diecie wegańskiej, warto włączyć je do jadłospisu. Nabiał ekologiczny prócz tego, że dostarcza sporo wapnia, jest źródłem białka, witaminy B2 i D. Wchłanianie wapnia zwiększa się pod wpływem wit. D, parathormonu i kwaśnego odczynu pokarmu; wchłanianie soli wapnia zmniejsza się natomiast pod wpływem kalcytoniny, glikokortykosteroidów, nadmiaru tłuszczów, zasadowego odczynu pokarmu, fitynianów, szczawianów, fosforanów.

Słone potrawy

Spożywanie pokarmów zawierających dużo soli (sodu) powoduje utratę wapnia z organizmu i może prowadzić do utraty masy kostnej. Staraj się ograniczać ilość przetworzonej żywności, konserw i soli dodawanej do żywności, którą spożywasz każdego dnia. Preparaty wapnia powinno się podawać podczas posiłków, gdyż lepiej się wchłaniają w środowisku kwaśnym. Ze względu na fakt, iż często zwiększają tendencję do zaparć, zwłaszcza w populacji ludzi starszych, powinno się je stosować w godzinach popołudniowo-wieczornych. Przyjmuje się, że dzienna dawka wapnia dla osób dorosłych, a także dzieci między 4 a 8 rokiem życia nie powinna przekraczać 1000 mg na dobę. Nieco mniej, bo około 700 mg potrzebują dzieci w wieku do 3 lat.

Produkty z wysoką zawartością wapnia:

Żelazo

Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Mimo niezwykle ważnej roli jaką spełnia w organizmie, zapotrzebowanie nie jest szczególnie wysokie w porównaniu do innych mikroelementów (18 mg/d dla kobiet, 10 mg/d dla mężczyzn). Mimo to często dochodzi do jego niedoborów. Niedobory żelaza skutkują poważnymi zaburzeniami. Dlatego tak istotna jest wiedza na temat źródeł żelaza! W żywności żelazo występuje w dwóch formach:

•  hemowej, która występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego
•  niehemowej w produktach roślinnych

Wiedza na temat tego podziału jest fundamentalna, ponieważ przyswajalność żelaza zależy między innymi od formy w jakiej występuje w pożywieniu, nie wiedząc o tym możemy narazić się na niedobory.

Rola żelaza w organizmie

Żelazo odpowiada za szereg procesów metabolicznych zachodzących w organizmie człowieka. Żelazo wchodzi w centra aktywne enzymów, a także jest elementem wielu białek. Zasadniczą rolą żelaza jest transport tlenu wynikający z obecności tego mikroelementu w hemoglobinie i mioglobinie – białek odpowiadających za przekazywanie tlenu do wszystkich komórek ciała. Żelazo wpływa również między innymi na układ odpornościowy czy nerwowy. Poza tym żelazo ma działanie przeciwutleniające, odpowiada za produkcję czerwonych krwinek oraz metabolizm cholesterolu. Żelazo sprzyja również detoksykacji ze szkodliwych substancji w wątrobie.

Źródła żelaza 

Głównym źródłem żelaza w diecie jest mięso oraz produkty pochodzenia zwierzęcego. Produkty te są źródłem żelaza hemowego, które lepiej się wchłania i skuteczniej uzupełnia niedobory żelaza. Wiele produktów roślinnych charakteryzuje się znacznie wyższą zawartością omawianego pierwiastka niż produkty odzwierzęce, ale przyswajalność jest znacznie niższa z powodu występowania formy niehemowej. Z tego też względu można jeść „dużo” żelaza, a mieć niedobory, ale o tym w dalszej części artykułu. Teraz skupmy się na źródłach żelaza.

10 produktów spożywczych z najwyższą zawartością żelaza:

Źródła żelaza w diecie wegetariańskiej

Poza wspomnianymi produktami żelazo znajdziesz również w natce pietruszki, produktach pełnoziarnistych (np. chlebie razowym), a także w strączkach. Dlatego też osoby na diecie wegetariańskiej – czyli takiej, w której rezygnuje się jedynie z mięsa i przetworów mięsnych nie mają trudności z dostarczeniem żelaza. Niektórzy wegetarianie jedzą ryby i jajka dlatego mają mniejsze ryzyko niedoborów żelaza w porównaniu do wegan.

Źródła żelaza w diecie wegańskiej

Dieta wegańska to dieta całkowicie roślinna. Nie znajdziesz w niej jajek, ryb, nabiału i oczywiście mięsa. Z tego też powodu dostarczają z dietą jedynie żelazo niehemowe, które jest gorzej wchłaniane. Na szczęście wiele produktów roślinnych przewyższa zawartością żelaza produkty odzwierzęce. Będąc weganinem należy wprowadzić do codziennego jadłospisu produkty bogate w żelazo, takie jak: sezam, kakao, siemię lniane, migdały, orzechy, tofu, strączki i pestki. Zawartość żelaza w tych produktach jest bardzo wysoka, ale charakteryzują się one obecnością substancji utrudniających wchłanianie żelaza w organizmie.

Wchłanianie żelaza

To nie jest tak, że 100% żelaza, które zjemy zostanie wchłonięte w organizmie. Wchłanianie żelaza z tradycyjnej diety wynosi około 10-15%. Co ciekawe wzrasta ono 2–3 razy gdy dochodzi do niedoboru żelaza w organizmie. Poza tym na efektywność wchłaniania żelaza niehemowego niekorzystnie wpływają substancje obecne w tych samych produktach.

Co utrudnia wchłanianie żelaza?

•  fityniany,
•  polifenole,
•  białko roślinne,
•  wapń i cynk.

Na szczęście jest na to rozwiązanie – obecność witaminy C zwiększa wchłanianie żelaza niehemowego! Nie jest to sposób, który całkowicie rozwiąże problem, ale warto go wprowadzić. Temat wchłaniania żelaza został dokładnie opisany w artykule dotyczącym anemii.

Niedobór żelaza – przyczyny

Podstawową przyczyną niedoboru żelaza jest niedostateczne spożycie lub utrudnione wchłanianie. Z powyższego akapitu wiesz jak możesz samodzielnie poprawić wchłanianie żelaza, ale nie zawsze powodem jest obecność wspomnianych składników. Przyczyną mogą być zaburzenia wchłaniania związane np. z celiakią – chorobą układu pokarmowego. Innym powodem przez który mogło dojść do niedoboru żelaza jest utrata krwi wynikająca z obfitych miesiączek, zabiegów operacyjnych lub urazów. Niekiedy dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania na żelazo wynikającego np. ze stanu fizjologicznego (ciąża, karmienie piersią) lub wysokiej aktywności fizycznej. Dlatego bardzo ważne jest ustalenie przyczyny niedoboru żelaza z lekarzem.

Niedobór żelaza – skutki

Zanim dojdzie do poważnych skutków niedoboru żelaza w organizmie można zauważyć pierwsze objawy. Zazwyczaj są one bagatelizowane i tłumaczone stresem, ciężkim dniem w pracy czy domu. Warto jednak zdecydować się na badanie krwi, aby wykluczyć możliwe niedobory żelaza.

Objawy niedoboru żelaza:

•  osłabienie, senność,
•  zaburzenia koncentracji,
•  męczliwość,
•  bladość skóry,
•  bóle i zawroty głowy,
•  wypadanie włosów, łamliwość paznokci,
•  częstsze infekcje,
•  anemia.

Zaawansowanym skutkiem niedoboru żelaza jest anemia – niebezpieczny dla organizmu stan chorobowy.

Kto jest narażony na niedobory żelaza?

Na niedobory żelaza narażone są wszystkie osoby, które jedzą jego niedostateczną ilość. Nie musisz być na diecie roślinnej, aby jeść za mało żelaza. Jeżeli twoja dieta bazuje na drobiu, przetworzonych produktach zbożowych i nabiale to możliwe, że jesz żelaza za mało. Warto prześledzić swój jadłospis, aby wyłapać produkty bogate w żelazo i ocenić czy jesz wystarczająco dużo żelaza każdego dnia. Poza tym na niedobory żelaza narażone są osoby na diecie roślinnej, kobiety (z powodu miesiączek, ciąży i laktacji), a także osoby borykające się z zaburzeniami wchłaniania. Na niedobór żelaza narażeni są również sportowcy. 

Nadmiar żelaza – przyczyny

Nadmiar żelaza może wynikać z nadmiernego spożycia i suplementacji, ale nie tylko. Przyczyną nadmiaru żelaza może być genetyczna choroba – hemochromatoza.

Nadmiar żelaza – skutki

Nadmiar żelaza może prowadzić do zatrucia, ale wynika ono raczej z przesadnej suplementacji niż spożycia z żywnością. Objawy to np. nudności, biegunka i wymioty. Poza tym nadmiar żelaza powoduje wzrost wolnych rodników co zwiększa ryzyko nowotworów, chorób serca i cukrzycy typu II.

Dieta bogata w żelazo 

Dieta bogata w żelazo to taka w której obfitują pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona, orzechy, strączki, a także mięso, ryby i jaja wzbogacone w warzywa i owoce będące źródłem witaminy C. Posiłki o wysokiej zawartości żelaza to np.:

•  makaron razowy z papryką, łososiem, natką pietruszki i pestkami dyni,
•  potrawka z soczewicy i nerkowców w sosie pomidorowym z kaszą bulgur,
•  gulasz wołowy z kopytkami i surówką z czerwonej kapusty.

Witamina A

Witamina A jest jedną z substancji niezbędnych dla odpowiedniego funkcjonowania organizmu człowieka – wpływa na proces widzenia, wzmacnia układ immunologiczny, może zapobiegać rozwojowi nowotworów, bierze udział w procesie produkcji czerwonych krwinek, a przy tym utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci.Niedobór witaminy A

• zaburzenia widzenia w warunkach słabego oświetlenia (tzw. kurza ślepota),
• suchość skóry i oczu,
• łamliwość włosów i paznokci,
• spadek odporności,
• zahamowanie wzrostu,
• brak apetytu,
• trądzik,
• problemy z płodnością.

Witamina A pomaga w tworzeniu i utrzymaniu zdrowych zębów, tkanek szkieletowych i miękkich, błon śluzowych i skóry . Jest również znany jako retinol, ponieważ wytwarza pigmenty w siatkówce oka. Witamina A wspomaga dobry wzrok, zwłaszcza przy słabym oświetleniu. Odgrywa również rolę w zdrowej ciąży i karmieniu piersią.

Produkty z wysoką zawartością witaminy A:

Witamina B6

Główną formą witaminy B6 występującą w osoczu jest fosforan pirydoksalu pełniący ważną rolę w przemianach zachodzących w organizmie, m.in.:

• jest koenzymem dla niektórych enzymów biorących udział w przemianach aminokwasów
• bierze udział w metabolizmie węglowodanów złożonych, kwasów tłuszczowych, fosfolipidów i cholesterolu
• jest niezbędny w syntezie hemu
• wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego
• wzmaga odporność immunologiczną organizmu i uczestniczy w tworzeniu przeciwciał
• uczestniczy w syntezie niacyny z tryptofanu.

Głównym źródłem witaminy B6 są:

• produkty zbożowe
• ziemniaki
• a także mięso i wędliny.

Co wypłukuje z organizmu witaminę B?

Alkohol i nikotyna należą do substancji, które utrudniają wchłanianie witaminy z grupy B, dlatego bardzo często do niedoborów dochodzi u osób uzależnionych od tych substancji. Witamina B w różnych formach może zostać również wypłukana z organizmu w wyniku przyjmowania leków. Wybierajmy najlepsze postacie magnezu np. cytrynian, jabłczan, taurynian. Niedobór witaminy B6 może wpływać na funkcję układu nerwowego i prowadzić do uszkodzenia nerwów, co może właśnie objawiać się mrowieniem, drętwieniem, bólem, osłabieniem mięśni i zaburzeniami czucia w dłoniach i stopach. Przy takich objawach mówmy o tzw. neuropatii obwodowej.

Produkty z wysoką zawartością witaminy B6:

Witamina B9

Kwas foliowy czyli witamina B9 lub zamiennia nazywany folacyną, należy do grupy folianów, która odgrywa istotne znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.

Prawidłowa podaż witaminy B9 jest szczególnie ważna w okresie przed oraz w trakcie ciąży ze względu na przeciwdziałanie występowaniu wad cewy nerwowej u dziecka. Nie jest to jedyna grupa, która powinna zwrócić uwagę na spożycie folianów w diecie. Związki te wpływają na zawartość homocysteiny w krwi, a ich niedobór może być przyczyną hiperhomocysteinemii, która stanowi czynnik ryzyka chorób układu krążenia np. miażdżycy, udaru.

Kwas foliowy – właściwości

Kwas foliowy wpływa również na funkcjonowanie układu nerwowego. Bierze udział w powstawaniu substancji neurostymulujących (dopamina, noradrenalina). Odpowiednia podaż witaminy B9 zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń neuropsychiatrycznych takich jak psychozy, demencja czy stany depresyjne.

Zalecane dzienne spożycie kwasu foliowego

Dzienne spożycie kwasu foliowego (witaminy B9) dla osoby dorosłej według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia wynosi 400 µg równoważnika folinów/dobę. W przypadku ciąży podaż tych składników powinna zostać zwiększona do 600 µg równoważnika folianów/dobę ze względu na ryzyko wystąpienia wady cewy nerwowej przy zaistniałych niedoborach. Należy pamiętać, że na przyswajalność witaminy B9 wpływ ma wiele czynników zarówno ze strony produktu spożywczego (rodzaj produktu, obróbka technologiczna), a także organizmu konsumenta (przyjmowane leki, prawidłowy przebieg procesu trawienia).

Niedobór kwasu foliowego – objawy

Do grupy objawów niedoboru kwasu foliowego zaliczamy przede wszystkim niedokrwistość megaloblastyczną, która cechuje się zmęczeniem, omdleniami oraz nieregularną pracą serca. Mogą wystąpić także bóle głowy, problemy z koncentracją czy utrata apetytu. Niedobór kwasu foliowego wpływa na wystąpienie zaburzeń procesów metabolicznych, a także rzutuje na wzrost i rozwój komórki. Nieprawidłowa podaż witaminy B9 może również prowadzić do zmian w układzie nerwowym objawiających się nadpobudliwością oraz trudnością w zasypianiu.

Niedobór kwasu foliowego wpływa również pośrednio na rozwój miażdżycy. Ma to związek z rolą witaminy B9 w przemianach homocysteiny, której nadmierna ilość w krwi jest istotnym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Niedobór kwasu foliowego zaburza przekształcenie homocysteiny do metioniny, co powoduje wzrost stężenia homocysteiny we krwi.

Skutki niedoboru witaminy B9

Kwas foliowy ma bardzo duży wpływ na procesy zachodzące w organizmie. Niedobór tej witaminy może powodować poważne zaburzenia.

Skutki niedoboru witaminy B9 to:

• zaburzenia układu pokarmowego,
• miażdzyca, zawał mięśnia sercowego i inne choroby układu krążenia,
• stany zapalne jamy ustnej,
• wady płodu i poronienia,
• osteoporoza.

Produkty bogate w kwas foliowy:

Witamina B12

Najlepszym jej źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego. Najwięcej B12 zawierają: nerki i wątroby (cielęce, wołowe, drobiowe), ryby, małże i inne owoce morza, jaja i nabiał – mleko, jogurty naturalne, sery pleśniowe.

Wchłanianie witaminy B12

Warto do powyższego zestawienia dodać, że nie wszystkie źródła pokarmowe wchłaniają się w tym samym stopniu. I tak NIH podaje, że witamina B12 z nabiału wchłania się nawet trzykrotnie bardziej niż mięsa.

Co wypłukuje witaminę B12?

blokery hamujące wydzielanie kwasu solnego stosowane przy refluksie żołądkowo-przełykowym, metformina stosowana przy cukrzycy typu II, leki na zgagę i wrzody żołądka, środki moczopędne, mogące doprowadzić do nadmiernego wydalania witaminy razem z moczem.

Co blokuje wchłanianie witaminy B12?

Do leków, które mogą zmniejszać poziom witaminy B12 w organizmie należą zwłaszcza: inhibitory pompy protonowej, leki antyhistaminowe, metformina, antybiotyki. Także zaburzenia funkcjonowania żołądka, w tym zapalenie błony śluzowej wyścielającej jego wnętrze, może uniemożliwić organizmowi wchłanianie witaminy B12.

Co się dzieje z organizmem gdy brakuje witaminy B12?

Brak witaminy B12 może dawać ogólne objawy anemii takie jak osłabienie, szybka męczliwość, trudności z koncentracją, zawroty głowy, duszności i bladość skóry.

Kto powinien suplementować witaminę B12?

Niektóre grupy osób mogą nie dostarczać wystarczającej ilości witaminy B12 lub mieć problemy z jej przyswajaniem. Dla kogo jest witamina B12?

• Wegetarianie, a przede wszystkim weganie, mogą nie otrzymywać wystarczającej ilości witaminy B12 ze swojej diety. Tylko pokarmy zwierzęce zawierają witaminę B12 w sposób naturalny. Weganie koniecznie powinni suplementować witaminę B12, z uwagi na całkowite wykluczenie z diety produktów odzwierzęcych.
• Osoby z zaburzeniami pracy żołądka i jelita cienkiego, takie jak celiakia lub choroba Crohna, mogą nie wchłaniać wystarczającej ilości witaminy B12.
• Wiele starszych osób nie posiada wystarczającej ilości kwasu solnego w żołądku, by wchłonąć witaminę B12, która jest naturalnie obecna w żywności. Osoby powyżej 50 roku życia powinny czerpać większość witaminy B12 z żywności wzbogaconej lub suplementów diety, ponieważ w większości przypadków ich organizm może wchłonąć witaminę B12 właśnie z tych źródeł.
• Osoby z chorobą autoimmunologiczną zwaną zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka mogą nie wchłaniać wystarczającej ilości witaminy B12, ponieważ wytwarzają zbyt mało kwasu solnego i czynnika wewnętrznego w żołądku.
• Osoby z niedokrwistością złośliwą nie wytwarzają czynnika wewnętrznego potrzebnego do wchłaniania witaminy B12. W rezultacie, mają one problemy z wchłanianiem witaminy B12 z żywności i suplementów diety. Lekarze zazwyczaj leczą anemię złośliwą za pomocą zastrzyków z witaminą B12, chociaż bardzo wysokie dawki witaminy B12 podawane doustnie mogą być również skuteczne.

Niedobór witaminy B12

Organizm przechowuje od 1000 do 2000 razy więcej witaminy B12 niż wynosi dzienne zapotrzebowanie, z tego względu objawy niedoboru witaminy B12 mogą pojawić się dopiero po kilku latach.

Niedobór B12 – jakie są objawy?

Osoby z niedoborem witaminy B12 mogą czuć się zmęczone lub osłabione. Są to objawy niedokrwistości megaloblastycznej, która jest cechą charakterystyczną niedoboru witaminy B12. Może również wystąpić bladość skóry, kołatanie serca, utrata apetytu, utrata wagi i bezpłodność. Ręce i stopy mogą drętwieć lub mrowieć, co jest oznaką problemów z nerwami. Inne objawy niedoboru witaminy B12 obejmują problemy z równowagą, depresję, dezorientację, demencję, słabą pamięć oraz bolesność jamy ustnej lub języka.

Zawartość witaminy B12 w przykładowych produktach i pokrycie zapotrzebowania:

Witamina C

W pierwszej dziesiątce warzyw i owoców bogatych w witaminę C (w mg/100 g) znajdują się:

• Dzika róża – 1800 mg.
• Rokitnik – do 1100 mg.
• Dereń – do 200 mg.
• Porzeczka czarna – 183 mg.
• Natka pietruszki – 178 mg.
• Papryka czerwona – 144 mg.
• Chrzan – 114 mg.
• Brukselka – 94 mg.

mięso i wędliny – największe dawki witaminy C zawierają: pastrami, mięso z gęsi, podroby drobiowe, pierś z kaczki, wątróbka z gęsi, mięso z kaczki czy konina. nabiał – zawartość witaminy C jest w nim niewielka. Najwięcej zawierają jej mleko krowie, kefiry i jogurty.

Stymuluje syntezę kolagenu, wpływając na szybkość gojenia się ran i złamań. Jako silny przeciwutleniacz, chroni organizm przed wolnymi rodnikami i zmniejsza uszkodzenia komórek powstałe w wyniku chorób i procesów starzenia. Ponadto obniża ciśnienie krwi oraz reguluje stężenie glukozy we krwi.

Co się dzieje jeśli brakuje nam witaminy C?

Liczne badania pokazują, że niedobór witaminy C grozi szybszym rozpoczęciem się procesów starzeniowych. Ponadto długoterminowym skutkiem niedoboru jest rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego, a nawet nowotworów.

Zapotrzebowanie to wzrasta, gdy jesteśmy osłabieni lub dopadła nas infekcja. Dlatego też podczas walki z alkoholem organizm potrzebuje więcej tego składnika. Alkohol powoduje również nasiloną utratę witaminy C, dlatego należy ją uzupełnić.

Witamina C wykazuje silne działanie przeciwzakrzepowe, zapobiegając rozwojowi zakrzepicy. Wpływa na produkcję kolagenu i elastyny, co wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne. Uważa się, że witaminę C powinno stosować się w dawkach podzielonych, czyli jedna porcja rano i jedna wieczorem. Dobrze jest zadbać o obecność produktów zawierających żelazo, ponieważ witamina C poprawia jego przyswajanie. Witamina D i K “lubi” się z wapnem, ale K z A tłumią swoje działanie.

Witamina D

Głównym i najbardziej wydajnym źródłem witaminy D jest światło słoneczne i ekspozycja na nie naszej skóry1. W Polsce odpowiedni poziom syntezy tego składnika jest możliwy w okresie wiosenno-letnim (od maja do września). Powinniśmy wtedy zażywać kąpieli słonecznych między godziną 10:00 a 15:002. W tych godzinach kąt padania promieni słonecznych jest odpowiedni, by rozpocząć syntezę witaminy D. Wystarczy odkryć na 15 minut 18% ciała, czyli np. przedramiona i podudzia, aby dostarczyć sobie ilości witaminy D odpowiadającej ok. 2000–4000 j.m. (jednostek międzynarodowych, oznaczanych też czasem skrótem IU, określających aktywność substancji czynnych) na dobę3. Wartości te nie zakładają jednak występowania przeszkód takich jak:

• zanieczyszczenie powietrza,
• zachmurzenie,
• zaawansowany wiek,
• stosowanie kremów z filtrem powyżej SPF 15,
• zwiększona pigmentacja skóry4.

Stymuluje syntezę kolagenu, wpływając na szybkość gojenia się ran i złamań. Jako silny przeciwutleniacz, chroni organizm przed wolnymi rodnikami i zmniejsza uszkodzenia komórek powstałe w wyniku chorób i procesów starzenia. Ponadto obniża ciśnienie krwi oraz reguluje stężenie glukozy we krwi.

W niedoborze witaminy D obserwuje się zwłaszcza objawy takie, jak:

• bóle kostno-stawowe,
• przewlekłe osłabienie,
• trudności w chodzeniu, utrzymaniu równowagi,
• wzmożone wypadanie włosów,
• utrzymujący się ból głowy,
• depresja, wahania nastroju,
• bezsenność,
• predyspozycja do siniaków

Witamina E

Witamina młodości, pięknego wyglądu i dobrego zdrowia – tak większość osób opisałaby witaminę E. Czym jednak właściwie jest witamina E? Pod względem chemicznym witamina E to grupa pochodnych tokolu posiadająca aktywność α-tokoferolu. Brzmi to skomplikowanie, jednak w praktyce witaminą E nazywanych jest 8 związków: 4 tokoferole i 4 tokotrienole. Najsilniejszą aktywnością charakteryzuje się wspomniany już α-tokoferol, zaś na kolejnych miejscach pod względem “mocy” działania znajdują się β-tokoferol, α-tokotrienol i γ-tokoferol [1].

Co jeszcze musisz wiedzieć? Witamina E to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego do jej wchłaniania potrzebny jest ten właśnie makroskładnik. Z pożywienia wchłania się w średnio 40%, a proces ten zachodzi najwydatniej przy odpowiedniej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jakiej? Przyjmuje się, że dla najlepszej biodostępności na 1 g kwasów tłuszczowych powinno przypadać 0,6 mg witaminy E – a więcej o tym, gdzie znajdziesz taką proporcję, opowiemy sobie w dalszej części tekstu. Do składników zmniejszających wchłanianie witaminy E z pożywienia należą z kolei inne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (witaminy A, D i K oraz beta-karoten), fitosterole oraz niektóre polifenole [1,2].

Niedobór witaminy E – jak się objawia?

• zmęczenie i rozdrażnienie,
• anemia,
• kłopoty z koncentracją,
• pogorszenie widzenia,
• wypadanie włosów,
• podatność na infekcje,
• zaburzenia neurologiczne,
• bolesność i zanik mięśni.

Jeżeli chodzi o witaminę E, pamiętaj, aby nie łączyć jej ze środkami hormonalnymi i lekami na przeczyszczenie. Ponadto witaminę E spożywaj z selenem, ponieważ razem działają dużo skuteczniej niż osobno, a witaminę A łącz z cynkiem.

Produkty z wysoką zawartością witaminy E:

Aluminium

Jako metal aluminium jest wykorzystywane w wielu produktach codziennego użytku, takich jak puszki po napojach, garnki i patelnie oraz folia kuchenna . W postaci proszku aluminium można mieszać z innymi metalami, tworząc stopy. Stopy te są stosowane w produktach takich jak środki zobojętniające kwas, dodatki do żywności, kosmetyki i dezodoranty. Producenci serów wykorzystują aluminium w postaci fosforanu glinowo-sodowego (SALP), aby ser był wyjątkowo gładki i jednolity. Ser topiony jest głównym źródłem narażenia na aluminium.

Aluminium jest pierwiastkiem toksycznym dla organizmu w dużych ilościach. Nadmiar glinu może się gromadzić w tkankach, szczególnie w mózgu i kościach. To może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Pracownicy przemysłowi są oczywiście narażeni na kontakt z nadmiarem różnych związków kancerogennych w jednym czasie. Ale na podstawie wyżej wymienionych badań aluminium zaliczono do grupy I – o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla ludzi.

Jakie produkty zawierają najwięcej glinu? Według analizy, grupy żywności o szczególnie wysokiej zawartości glinu to rośliny strączkowe, orzechy, nasiona oleiste i przyprawy oraz cukry, słodycze i słodkie desery, o średniej zawartości glinu odpowiednio 28,5 mg/kg i 21,1 mg/kg.

Jego kumulacja w organizmie może powodować: anemię, osteomalację (rozmiękanie kości), zaburzenia wzrostu i rozwoju kości, upośledzenie czynności wątroby, astmę oraz śródmiąższowe zapalenie płuc z ziarniniakami. Istnieją także doniesienia mówiące o istotnym udziale aluminium w powstawaniu nowotworu złośliwego piersi.

Jak oczyścić organizm z aluminium?

Warto zastosować jednoczesne podawanie bezalkoholowych ekstraktów z kolendry i chlorelli, a także suplementację krzemem, zarówno w formie sorbentów jelitowych, jak i ekstraktu z bambusa, który zawiera 70% tego pierwiastka. Krzem, jako antagonista aluminium, skutecznie pomaga pozbyć się go z organizmu.

Antagogonista nr  1 dla Aluminium to KRZEM

Antymon

Antymon możemy znaleźć w wodach mineralnych oraz w innych substancjach przechowywanych w plastikowych opakowaniach jego stężenie wzrasta wraz  z czasem w którym jest składowana substancja w plastikowej butelce lub pojemniku.Wysoki udział warzyw i owoców w lokalnej diecie sprawia, że są one obok mleka i jego przetworów głównym źródłem zaopatrzenia organizmu człowieka w antymon.Mogą tez uwalniać garnki emaliowane.

Antymon miesza się ze stopami i stosuje w akumulatorach ołowiowych, lutowiu, blachach i rurach, łożyskach silników, odlewach, półprzewodnikach i cynie . Tlenek antymonu dodaje się do tekstyliów, tworzyw sztucznych, gumy, klejów, pigmentów i papieru, aby zapobiec ich zapaleniu.

Minimalizuj narażenie na pył , który może zawierać trójtlenek antymonu. Często myj ręce i ręce dziecka, szczególnie przed przygotowywaniem posiłków i przed jedzeniem. Regularnie czyść podłogi. Jeśli to możliwe, używaj mopa na mokro lub odkurzacza z wysokowydajnym filtrem cząstek stałych (HEPA).

Objawy zatrucia antymonem Górne drogi oddechowe nieżyt nosa, krtani tchawicy ,problemy sercowo naczyniowe nadciśnienie arytmia ,zaburzenia trawienia zapalenie żołądka i jelit ,zaburzenia nerwowe bóle głowy uszkodzenia psychiczne osłabienie układu odpornościowego które jest główną przyczyną chorób autoimunologicznych.

Na Antymon działają przeciwstawnie produkty mające siarkę oraz  tlenki azotu oraz substancje alkaiczne Możemy wiec zastosować protokoły helatacyjne z udziałem tych elementów.

Arsen

Arsen dostaje się do organizmu przede wszystkim drogą pokarmową, ale może także przenikać przez drogi oddechowe. Niestety trzeba mieć na uwadze fakt, że spożycie arsenu w nadmiarze może prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych, w tym do uszkodzenia układu nerwowego, nerek, serca, a nawet do rozwoju nowotworów.

Źródła arsenu w diecie – jakie produkty mają wysokie stężenie arsenu?

Według badań najwięcej arsenu nieorganicznego, czyli tego, który jest bardziej toksyczny dla organizmu człowieka, znajduje się w wodzie pitnej, ryżu i innych produktach zbożowych. Nie da się zaprzeczyć, że to właśnie te produkty są nieodłącznym elementem diety większości osób. Arsen znajduje się także w rybach takich jak: łosoś, makrela, tuńczyk, sardynki oraz owocach morza. Natomiast warto wspomnieć, że te produkty zawierają arsen w postaci organicznej, który nie jest aż tak toksyczny dla organizmu człowieka. Nie oznacza to, że aby ograniczyć narażenie na związki arsenu, należy wyeliminować wymienione produkty z diety. Zalecane jest, aby nie pić zanieczyszczonej wody, a także wybierać produkty spożywcze ze sprawdzonych źródeł.

Część arsenu, która nie zostanie wydalona z organizmu, kumuluje się głównie w kościach, wątrobie, nerkach oraz w tkankach bogatych w keratynę takich jak: włosy, paznokcie, skóra, nabłonek przewodu pokarmowego. Objawy związane z zatruciem arsenem pochodzenia pokarmowego to np. bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunk

Do obniżenia poziomu arsenu w organizmie może przyczynić się przede wszystkim ograniczenie spożycia produktów, które zawierają go w dużych ilościach, ale także spożywanie produktów bogatych w antyoksydanty oraz picie wody ze sprawdzonego źródła

Dimerkaprol (2,3-dimerkaptopropanol, znany również jako brytyjski anty-leizyt lub BAL) był wcześniej najczęściej zalecanym środkiem chelatującym arsen. Obecnie zalecanym leczeniem jest 2-3-dimerkapto-1-propanosulfonian (DMPS) lub kwas mezo-2,3-dimer-kaptobursztynowy (DMSA).

W praktyce roztwory zawierające arsen najpierw się neutralizuje mlekiem wapiennym, a później dodaje jony Fe(III). Jeżeli w roztworze znajdu- je się duża ilość As(III), można go wcześniej utlenić do As(V) stosując perhydrol, nadmanganian potasu, ozon lub podchloryn sodu, co poprawia skuteczność procesu.

W jakich lekach jest arsen?

leki przeciwarytmiczne klasy Ia i III [np. chinidyna, amiodaron, sotalol, dofetylid], leki przeciwpsychotyczne [np. tiorydazyna], leki przeciwdepresyjne [np. amitryptylina], niektóre makrolidy .

Już 1 g witaminy C jest w stanie skutecznie usunąć blisko 7,5 µg arsenu; podaż innych suplementów pomocnych w redukowaniu nadmiaru skumulowanych metali ciężkich, takich jak kwas alfa-liponowy, błonnik pokarmowy, jod.

Bar

Narażenie zawodowe na bar i jego związki rozpuszczalne (w postaci pyłów i dymów) występuje głównie w przemyśle stalowym, szklarskim, metalurgicznym i wydobywczym.

Minimalna doustna dawka letalna dla człowieka wynosi około 10 mg/kg dla chlorku baru i około 60 mg/kg dla węglanu baru. Węglan baru w dawce 20 mg/kg powoduje już osłabienie mięśni, parestezje i porażenia wiotkie. Związkami najczęściej powodującymi ostre zatrucia są: węglan, chlorek, azotan i octan baru.

W klinicznym obrazie zatrucia związkami baru zwykle występują ostre zaburzenia żołądkowo-jelitowe, osłabienie odruchów głębokich i zmniejszenie napięcia mięśniowego oraz osłabienie siły mięśniowej i postępujące porażenie mięśni.  Zatrucie barem to (porażenia mięśni oddechowych) i krążenia. Objawom tym towarzyszy zmniejszenie stężenia potasu w surowicy i częstoskurcz komorowy, który przechodzi w migotanie komór. W wyniku ostrego zatrucia związkami baru wystąpić może także ostra niewy- dolność nerek, rab domioliza, dysfagia i nadciśnienie tętnicze.

Bar jest agonistą wapnia i ulega wbudowywaniu w strukturę kości, zamiast wapnia. Wnikanie baru do kości zachodzi z szybkością do 5 razy większą niż wapnia czy strontu

Bar blokuje kanały absorbcji potasu i może być powodem hipokalemii.

Beryl

Niektóre owoce i warzywa, takie jak groszek ogrodowy, fasola i gruszki, mogą zawierać ponadprzeciętny poziom berylu. Większość berylu przedostającego się do zwierząt gospodarskich jest szybko eliminowana z moczem i kałem.

Beryl jest najczęściej stopowany z miedzią (stopy miedzi i berylu) i można go znaleźć w telewizorach kablowych i telewizorach wysokiej rozdzielczości, stykach elektrycznych i złączach telefonów komórkowych i komputerów, radiatorach chipów komputerowych, podwodnych kablach światłowodowych, gniazdka, termostaty i mieszki.

Elektronika (promienie rentgenowskie, części komputerowe, części telekomunikacyjne, części samochodowe) Energia (urządzenia mikrofalowe, przekaźniki) Medycyna (urządzenia laserowe, urządzenia elektromedyczne, okna rentgenowskie) Energia jądrowa (osłony termiczne, reaktory.

Beryl jest toksyczny zarówno jako substancja drażniąca skórę, jak i substancja wdychana i może powodować zapalenie skóry, ostre zapalenie płuc i przewlekłą chorobę płuc . Pierwsze objawy poważnego lub zagrażającego życiu ostrego narażenia na beryl mogą obejmować trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej lub duszność.

Tlenoterapia, wodoroterapia i wszystkie metody natleniające są bardzo pomocne przy nadmiarze berylu w organizmie. Oczywiście każda forma substancji, która dostarcza natlenienia krwi i tkanek jest zbawienna przy nadmiarze berylu, wlewy ,komory normo i hiperbaryczne suplementy oraz infekcje dożylne.

Bizmut

Głównym źródłem spożycia bizmutu w populacji ogólnej jest żywność . Bizmut występuje również w niektórych lekach. Długotrwałe przyjmowanie dużych dawek bizmutu może prowadzić do neurotoksyczności.

Opisy. Salicylan bizmutu stosowany jest w leczeniu biegunki u dorosłych i młodzieży . Stosuje się go również w celu łagodzenia objawów rozstroju żołądka, takich jak zgaga, niestrawność i nudności u dorosłych i nastolatków

Podstawowym leczeniem jest usunięcie związków bizmutu z organizmu ,związki ditiolowe (DMPS, DMSA i BAL) były skuteczne w większości narządów, zwłaszcza w nerkach i wątrobie, powodując większą eliminację bizmutu z moczem.

Gadolin

Gadolin występuje w naturalnym środowisku, jednak najczęściej zatruwamy się nim w wyniku działalności człowieka. Główne źródła zatruwania gadolinem to przemysł chemiczny, produkcja ceramiki, rafinerie ropy, produkcja szkła oraz przemysł elektroniczny. W świecie medycyny używany do kontrastów przy badaniach. Środki kontrastujące z gadolinem mogą przyczynić się do powstania twardziny skóry, nerkopochodnego włóknienia układowego (nephrogenic systemic fibrosis, NSF) u pacjentów z niewydolnością nerek . Reasumujac ludzie z problemami nerkowymi powinni rozważyć kontrasty z udziałem tej substancji.

Kadm

Najwięcej  jest w środowisku we wszystkich dymach spalinach oraz papierosach, akumulatory, powłoki na metalach i stopach, aplikacje elektroniczne.

Największym źródłem tego pierwiastka w diecie są warzywa korzeniowe, wśród których przodują ziemniaki. Natomiast w przypadku małych dzieci głównym dostawcą kadmu jest marchew. Duże stężenia obserwuje się także w roślinach zbożowych, ryżu i grzybach. Istotnym źródłem są również ryby, skorupiaki, mięczaki, ostrygi oraz podroby- zwłaszcza wątróbka i nerki. Znaczne ilości kadmu obecne są również w liściach sałaty, szpinaku, tytoniu, a także w orzeszkach ziemnych i nasionach. Wolne od zanieczyszczenia nie pozostają rośliny lecznicze i zioła, spożywane jako napary, herbaty i syropy.

Kadm zmienia również odpowiedź immunologiczną organizmu, wpływając na odporność humoralną i komórkową. Wiąże się to z powstawaniem stanów zapalnych, alergii oraz nowotworów. Nie ma wątpliwości co do kancerogennego działania kadmu na organizm ludzki. Jest to spowodowane m.in. wywołaniem stresu oksydacyjnego przy jednoczesnym upośledzeniem działania enzymów przeciwutleniających. W połączeniu z umiejętnością hamowania procesów naprawczych DNA, kadm stanowi poważny czynnik prowadzący do rozwoju zmian nowotworowych. Najczęściej wiąże się go z zachorowalnością na raka prostaty, płuc, nerki, jądra, trzustki i piersi.

Zatrucia przewlekłe natomiast, będące efektem długotrwałej ekspozycji na niewielkie ilości kadmu, często przez dłuższy czas nie dają objawów, które zaczynają się pojawiać dopiero po około 12 miesiącach. Są to najczęściej: suchość w jamie ustnej, brak apetytu, metaliczny posmak w ustach, charakterystyczne żółte zabarwienie u nasady zębów. W badaniach moczu obserwuje się obecność białka, natomiast we krwi podwyższone wartości kreatyniny, niedokrwistość oraz zwiększoną ilość eozynofili. W miarę upływu czasu pojawiają się uszkodzenia narządów, w których kadm najłatwiej się kumuluje.

W przypadku zatrucia metalami ciężkimi (więcej niż 200 µg L – 1 ołowiu lub kadmu we krwi) można zaproponować terapię chelatującą , która pomoże obniżyć te wysokie stężenia we krwi poprzez wymuszenie eliminacji metali, co najczęściej przeprowadza się za pomocą dożylne leczenie wersenianem disodu wapnia (CaNa 2 lub forme EDTA w czopkach .

Uwaga podczas używania EDTA należy zadbać o należyte nasycenie minerałami organizmu.

Antagonista nr 1 dla Kadmu to CYNK

Ołów

Źródła ołowiu Akumulatory blachy ołowiane tworzywa PCV, amunicja Kryształ ,Ceramika osłony przed promieniowaniem, stare wodociągi niektóre farby do włosów.

W roślinach znajduje się w warzywach, zwłaszcza korzeniowych, takich jak burak, rzodkiew, marchew, seler i pietruszka, jednak liście niektórych roślin również są bogate w ten pierwiastek- są to m.in. sałata, kapusta czy szpinak. Ołów obecny jest także w mięsie ryb (sola, panga, tilapia, śledź, płotka) oraz w owocach morza (skorupiaki, kalmary). Mięso kurze, jaja oraz miód także mogą zawierać pewne ilości ołowiu.

Zmniejszenie przyswajania ołowiu powodują przede wszystkim: żelazo, wapń, fosfor, selen, cynk i miedź. Ich niedobór natomiast powoduje zwiększenie poboru pierwiastka z pokarmu, dlatego tych minerałów nie może zabraknąć w codziennym jadłospisie.

Ołów kumuluje się głównie w tkance kostnej, dlatego jego największe ilości znajdują się w kościach i zębach- jest to około 80-95% jego puli całkowitej u osób dorosłych oraz 70-73% w przypadku dzieci. Może się tam gromadzić przez całe życie, wypierając wapń, co skutkuje rozwojem deformacji kostnych i osteoporozy. Na zdjęciach RTG często widoczne są na kościach tzw. linie ołowiane, natomiast u nasady zębów gołym okiem można zaobserwować szary rąbek ołowiowy, co bywa podstawą do rozpoznania zatrucia. Ołów krążący w krwiobiegu w 99% magazynuje się w krwinkach czerwonych, skąd transportowany jest do wszystkich tkanek organizmu. Dlatego też może kumulować się również w innych narządach, takich jak: wątroba, nerki, jajniki, trzustka, śledziona, prostata, jądra, mózg, serce, a nawet tkanka mięśniowa i tłuszczowa. Sprzyja temu również fakt, że ołów ma zdolność przenikania bariery krew-mózg, a także dostaje się przez łożysko do płodu. Badania wykazują, że aż 80% ołowiu zawartego w krwi rozwijającego się zarodka pochodzi od matki, a dokładniej z zasobów skumulowanych w jej kościach.

Antagonista nr 1 dla Ołowiu to KWAS WERSENOWY

Platyna

Platyna może powodować „objawy nadwrażliwości na platynę”. Toksyczność platyny może powodować zmiany w DNA, powodować raka, reakcje alergiczne skóry i błon śluzowych, może powodować uszkodzenie narządów, takich jak nerki i jelita, i wiadomo, że uszkadza zdolność słuchu. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę z tego, że platyna występuje także naturalnie w organizmach ludzi. Jest ona obecna w śladowych ilościach w naszych kościach, mięśniach i krwi. Platynę można znaleźć w wielu produktach spożywczych, takich jak biała kapusta, dynia, ziemniaki i brokuły , co czyni platynę potencjalnym biomarkerem spożycia tych produktów spożywczych. Związki zawierające platynę, takie jak cisplatyna, oksaliplatyna i karboplatyna, znajdują zastosowanie w chemioterapii niektórych typów nowotworów.

Przy nadmiarze wskazane produkty siarkowe i alkalizujące, również halogenki działają eliminująco.

Rtęć

Główne źródła rtęci ryby Mięczaki ,tworzywa sztuczne ,drukarski niektóre obrazy pestycydy organiczne lampy na nowe żarówki energooszczędne amalgamaty , Używana jest również dostać do konserwacji szczepionek w postaci Tiomersalu

Objawami przewlekłej ekspozycji na rtęć są:

• drętwienie i drżenie kończyn lub głowy,
• mrowienie ust i języka (parestezje),
• upośledzenie koordynacji ruchowej (ataksja),
• zaburzenia mowy,
• utrata lub ograniczenie wzroku i słuchu.
• może pojawić się także depresja, bezsenność, zaburzenia pamięci, stany lękowe, a nawet schizofrenia.

Rtęć – jak pozbyć się jej z organizmu?

Naturalnym antagonistą rtęci jest selen. Badania udowodniły, że dieta zapewniająca prawidłowy poziom selenu w organizmie powoduje zwiększone usuwanie rtęci z ustroju, czemu sprzyja fakt, że metylortęć odznacza się wysokim wskaźnikiem powinowactwa do tego pierwiastka. Łączą się one tworząc nietoksyczny selenek rtęci, którego organizm nie przyswaja. Co więcej, selen znacząco opóźnia występowanie objawów ze strony układu nerwowego przy długotrwałej ekspozycji na rtęć, a także zapobiega uszkodzeniom płodu spowodowanych metylortęcią. Selen znajdziemy przede wszystkim w orzechach brazylijskich, ryżu, jajkach, mięsie wołowym i indyczym oraz rybach, takich jak dorsz atlantycki, łosoś i – o ironio!- tuńczyk.

Rtęć dostaje się do organizmu trzema drogami: poprzez układ oddechowy, pokarmowy oraz skórę. Sposób wchłaniania uzależniony jest od postaci, pod jaką występuje pierwiastek w momencie ekspozycji – opary rtęci są wdychane do płuc, natomiast jej związki organiczne wchłaniają się w układzie trawiennym oraz poprzez mieszki włosowe, gruczoły łojowe i potowe. Rtęć nieorganiczna natomiast kumuluje się głównie w nerkach, w niewielkim stopniu jest absorbowana w układzie pokarmowym i nie posiada takiej zdolności do przenikania barier biologicznych, jak związki organiczne. Z organizmu rtęć wydalana jest z kałem, moczem i żółcią.

Atagonista nr 1 dla Rtęci to SELEN

Tal

Tal występuje naturalnie w skorupie ziemskiej i jest rozpuszczalny w wodzie. Dlatego też, jeśli w glebie występuje wysoki poziom talu, może on trafić do wód gruntowych. Tal może dość dobrze przemieszczać się w glebie, a także rozprzestrzeniać się w glebie błotnistej

Tal jest znany jako kumulująca się, mordercza trucizna. Średnia dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka wynosi 1 g rozpuszczalnej soli talu. Jest szybko absorbowany z przewodu pokarmowego, przechodzi do wnętrza komórek, jest gwałtownie absorbowany przez skórę, płuca i błony śluzowe.

W kontakcie ze skórą tal wykazuje zdolność do natychmiastowego przenikania w głąb tkanki. Niebezpieczne jest również wdychanie jego oparów. Niestety, ponieważ tal jest doskonale rozpuszczalny w wodzie i niewyczuwalny w smaku był już nieraz stosowany jako trucizna – najbardziej znaną metodą odtruwania jest podanie choremu soli błękitu pruskiego. W szpitalach wykorzystuje się ponadto hemodializę, aby usunąć tak z krwiobiegu oraz silne suplementy potasu, aby zastąpić toksyczny metal w tkankach ciała.

Tor

U pacjentów otrzymujących duże ilości toru stwierdzono wzrost liczby nowotworów wątroby, pęcherzyka żółciowego i krwi. Departament Zdrowia i Opieki Społecznej Stanów Zjednoczonych (DHHS) sklasyfikował tor jako substancję, która według przewidywań jest substancją rakotwórczą dla ludzi (powodującą raka u ludzi)

Zatrucia torem ma najwięcej ludzi którzy mieszkają w pobliżu poligonów i gdzie się testuję przeróżną broń i wybuchy oraz ludzie którzy pracują w wydobyciu w ceramice przy spawaniu przy łukach elektrycznych i przy paliwie jądrowym.

Zatrucie torem nie pokazuje żadnych objawów klinicznych ale należy go eliminować z organizmu ponieważ on na trwale zmienia genetykę idzie w kierunku kreowania niektórych typów nowotworów jak płuc trzustki wątroby i kości.